Sự bùng phát của COVID-19 đã khiến thế giới bị tác động không chỉ trong lĩnh vực sức khỏe và chất lượng cuộc sống của con người mà còn phá vỡ nền kinh tế toàn cầu và chuỗi cung ứng các nước trên thế giới. Sản lượng lương thực mặc dù đang ở mức cao, nhưng có thể bị ảnh hưởng tiêu cực bởi sự gia tăng dịch bệnh của người lao động, sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng và các biện pháp ngăn chặn cảnh hưởng đến vận chuyển. Mặc dù các phản ứng đối phó với đại dịch đang diễn ra, chuỗi cung ứng thực phẩm vẫn còn phải chịu nhiều rủi ro. Trong bài viết này, Innovative Hub cung cấp cái nhìn sâu sắc về tác động của đại dịch COVID-19 và ngành thực phẩm và đồ uống (F&B), đồng thời khám phá các xu hướng mới hình thành trong chuỗi cung ứng thực phẩm.

TÁC ĐỘNG CỦA COVID-19 ĐẾN NGÀNH THỰC PHẨM VÀ ĐỒ UỐNG (F&B)

Thị trường cửa hàng thực phẩm và đồ uống toàn cầu đã tăng từ 1471.65 tỷ đô la vào năm 2015 lên 1707.29 tỷ đô la vào năm 2020 với tốc độ CAGR là 3.01% và dự kiến sẽ tăng lên 2472.94 tỷ USD vào năm 2025 với tốc độ CAGR là 7.69%. Dưới tác động của COVID-19, một loạt các doanh nghiệp đang gặp phải các vấn đề khác nhau, cụ thể là tổn thất sản xuất, suy thoái chuỗi cung ứng, hủy bỏ đơn đặt hàng xuất khẩu, thiếu nguyên liệu thô và cản trở vận chuyển. Dữ liệu mới được công bố cho thấy 94% trong số 1000 công ty trong danh sách Fortune đang trải qua sự biến động liên quan đến COVID-19, trong đó 75% là những ảnh hưởng bất lợi.

Trung Quốc với dân số đông nhất thế giới, là thị trường tiêu thụ nhanh nhất, mang lại sự thúc đẩy đáng kể cho ngành công nghiệp thực phẩm và đồ uống và cũng là nước đầu tiên chịu ảnh hưởng bởi COVID-19. Báo cáo thường niên về phát triển ngành dịch vụ ăn uống của Trung Quốc cho thấy nền kinh tế này có doanh thu ngành thực phẩm và đồ uống lớn thứ hai trên thế giới sau với Hoa Kỳ. Theo Thương mại Quốc tế Quản trị (ITA), lĩnh vực thực phẩm và đồ uống Trung Quốc đạt xấp xỉ 595 tỷ USD vào năm 2019, tăng 7.8% so với năm 2018 và dự kiến ​​đạt 176.857 triệu USD vào năm 2021 với mức tăng trưởng 16%.

Trong khi đó thị trường kho bãi thực phẩm và đồ uống của Bắc Mỹ tăng trưởng 30% trong giai đoạn 2021-2025.

Một cuộc khảo sát của Nielsen IQ được thực hiện vào tháng 2 năm 2020 tại Việt Nam cho thấy COVID-19 khiến 45% người tiêu dùng tăng cường dự trữ thực phẩm ở nhà nhiều hơn trước, 50%trong số đó giảm tần suất đi đến các địa điểm để mua hàng hóa (siêu thị, cửa hàng tạp hóa,…) và 25% số người được hỏi hạn chế các hoạt động ăn ngoài. Những mặt hàng được người Việt tích trữ nhiều nhất bao gồm mì gói (+ 67%), thực phẩm đông lạnh (+ 40%) và xúc xích tiệt trùng (+ 19%). Các mặt hàng thiết yếu cũng có sự tăng trưởng về doanh thu do nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng tăng. Khảo sát của Kantar cho thấy rằng trước đây việc đóng cửa trên toàn quốc vào tháng 4 năm 2020, doanh số bán hàng của bánh mì đóng hộp và sữa hộp tại Hồ Chí Minh tăng lần lượt 112% và 12% so với cùng kỳ vào năm 2019. Ngược lại, đồ uống có cồn và phân khúc ngành đồ uống có đường giảm tiêu thụ trong quý đầu tiên của năm 2020.

CÁC XU HƯỚNG F&B MỚI HÌNH THÀNH TRONG KHỦNG HOẢNG COVID-19

Thói quen mua sắm

COVID-19 đã tạo ra sự tăng trưởng đột biến cho ngành giao hàng trực tuyến. Khi các siêu thị và cửa hàng tạp hóa phải đóng cửa, người tiêu dùng hạn chế đi chơi, đi ra ngoài và ghé thăm các siêu thị và cửa hàng ăn uống khác. Trong khi đó, nhu cầu ăn uống vẫn được duy trì thì các cửa hàng trực tuyến đang dần cho thấy sự tăng trưởng đáng kể. Mức độ quan tâm của người tiêu dùng đối với các cửa hàng tạp hóa đã tăng 140% vào năm 2020 tại Châu Âu.

Cùng với xu hướng mua sắm trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến, các chuỗi F&B trên thị trường đại chúng đã đưa ra các ưu đãi dành cho khách hàng trên các thiết bị di động và ứng dụng, giảm giá, đặt hàng và chức năng thanh toán. Có đến 87% người tiêu dùng sẵn sàng trả tiền mặt khi mua sắm trực tuyến.

Trải nghiệm tại nhà

Các xu hướng tiêu dùng thực phẩm và đồ uống đã chuyển từ nhu cầu ăn ngoài thành nhu cầu ăn uống tại nhà sau khi dịch COVID-19 nổ ra và gây ảnh hưởng mạnh mẽ đến dịch vụ bên ngoài. Người tiêu dùng đang làm quen và chuyển hướng sang trải nghiệm ăn uống tại nhà. Nhu cầu mua sắm các thực phẩm, dụng cụ ăn uống và các món mang đi ngày càng phổ biến. Cùng với đó, mong muốn về sức khỏe và khả năng hiển thị các thành phần thực phẩm và đồ uống đến từ đâu cũng ngày càng có tầm quan trọng.

Sau khi đại dịch có những chuyển biến qua đi, các nhà hàng cũng dần đổi mới nhưng với tốc độ chậm hơn do xu hướng nấu ăn tại nhà vẫn còn được duy trì.

Ăn uống lành mạnh

Vấn đề sức khỏe đã được người tiêu dùng quan tâm từ lâu và ngày càng bùng nổ hơn. Người tiêu dùng quan tâm nhiều hơn đến thành phần thực phẩm mà họ tiêu thụ hàng ngày. Một cuộc khảo sát cuối năm cho thấy các thực phẩm có nguồn gốc thực vật và không chứa gluten được quan tâm nhiều nhất (chiếm 22% và 16%). Các mặt hàng có nguồn gốc từ thực vật sẽ tiếp tục là xu hướng thực phẩm phù hợp vào năm 2021. 28% người dân cho biết họ đã ăn nhiều protein hơn từ các nguồn thực vật trong thời kỳ đại dịch xảy ra.

Tuy nhiên, một số người tiêu dùng đang dần chuyển sang sử dụng thức ăn thoải mái hơn. Trên thực tế, cứ 4 người tiêu dùng thì có 1 người khẳng định ăn các món ăn hoài cổ, tạo cảm giác ngon miệng hơn  (chiếm 15%). Ngoài ra, một xu hướng đồ uống mới cũng được chú ý là tránh đường (chiếm 74%). Thay vào đó, người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm đồ uống thay thế đồ uống có calo (60%) và hạn chế tiêu thụ một số sản phẩm đồ uống khác.