Cơ bản về các phương thức thanh toán quốc tế: TT, LC, DA, DP và CAD

Cập nhật ngày: 12/09/2024

Thanh toán quốc tế là một phần quan trọng trong các giao dịch thương mại xuyên biên giới. Mỗi phương thức thanh toán có quy trình và đặc thù riêng,

Thanh toán quốc tế là một phần quan trọng trong các giao dịch thương mại xuyên biên giới. Mỗi phương thức thanh toán có quy trình và đặc thù riêng, phù hợp với từng loại giao dịch và quan hệ giữa người bán (người xuất khẩu – XK) và người mua (người nhập khẩu – NK). Trong bài viết hôm nay, Innovative Hub sẽ chia sẻ các phương thức thanh toán phổ biến nhất.

>> Đọc thêm 11 quy tắc Incoterm trong thương mại quốc tế

Các phương thức thanh toán quốc tế

Trong các giao dịch quốc tế, chứng từ là yếu tố rất quan trọng, được sử dụng để đảm bảo tính pháp lý và quyền lợi của các bên.

Phương thức T/T (Telegraphic Transfer): người xuất khẩu (XK) sẽ gửi chứng từ trực tiếp cho người nhập khẩu (NK). Cả hai bên đều tự gánh rủi ro. Ngân hàng chỉ đơn thuần đóng vai trò trung gian chuyển/nhận tiền, không giám sát hay đảm bảo việc giao nhận hàng.
Các phương thức khác như L/C, D/P, D/A, CAD: Các chứng từ được gửi qua đường ngân hàng, ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và đảm bảo quá trình thanh toán.

Tìm hiểu chi tiết từng phương thức ở bên dưới dưới đây:

Chuyển Tiền (T/T – Telegraphic Transfer)

Chuyển tiền T/T là phương thức thanh toán mà bên NK trực tiếp chuyển tiền cho người XK qua ngân hàng của mình. Quy trình này không có sự tham gia của ngân hàng trong việc kiểm soát chứng từ hay hàng hóa, dẫn đến các bên phải tự gánh chịu rủi ro.

Một ví dụ điển hình là các khoản thanh toán chia theo từng giai đoạn: 10% khi ký hợp đồng, 80% sau khi nhận chứng từ vận chuyển và 10% còn lại sau khi hàng được giao và kiểm tra.

Quy trình chuyển tiền T/T

Dưới đây là sơ đồ quy trình chuyển tiền T/T:

Người XK gửi hàng và chứng từ trực tiếp cho người NK -> Người NK yêu cầu ngân hàng chuyển tiền cho người XK -> Ngân hàng của NK chuyển tiền cho ngân hàng của XK -> Ngân hàng của XK báo nhận tiền cho người XK.

Kịch bản thanh toán:

Kịch bản 1: Hàng – Chứng từ – Tiền

Người XK giao hàng và chứng từ cho người NK trước khi nhận tiền, rủi ro cao cho người XK nếu người NK biến mất sau khi nhận hàng và chứng từ.

Kịch bản 2: Tiền – Hàng – Chứng từ

Người NK trả tiền trước khi nhận hàng, nhưng người XK có thể giao hàng chậm hoặc không giao chứng từ đúng hạn. Rủi ro cao cho người NK.

Kịch bản 3: Hàng – Tiền – Chứng từ

Người XK giao hàng trước, người NK thanh toán sau và nhận chứng từ cuối cùng. Cả hai bên đều đối mặt với rủi ro do quá trình không có ngân hàng giám sát.

Ưu nhược, điểm của chuyển tiền T/T

Ưu điểm:

Nhanh: Tiền được chuyển ngay sau khi ngân hàng nhận lệnh.
Rẻ: Phí ngân hàng thấp, thường là 0,05% giá trị hóa đơn.

Đơn giản: Ít yêu cầu về chứng từ, thủ tục nhanh chóng.

Nhược điểm:

Rủi ro cao cho cả hai bên, không có ngân hàng giám sát quá trình.
Phù hợp trong trường hợp đối tác lâu năm hoặc các giao dịch nhỏ.

Hoàn cảnh áp dụng chuyển tiền TT

Các đối tác có mối quan hệ lâu dài, tin cậy lẫn nhau.
Giá trị hợp đồng nhỏ, nếu mất mát cũng không gây thiệt hại nghiêm trọng.

Tín Dụng Chứng Từ (L/C – Letter of Credit)

L/C là phương thức thanh toán mà ngân hàng của người NK cam kết trả tiền cho người XK khi người XK xuất trình bộ chứng từ hợp lệ, tuân theo các điều khoản đã thỏa thuận trong L/C. Đây là phương thức thanh toán an toàn hơn nhiều so với T/T do ngân hàng tham gia vào quy trình, giảm thiểu rủi ro cho cả hai bên.

Quy trình

Các bên trong quy trình thanh toán này:

Người yêu cầu mở L/C = Applicant (Người NK)
Ngân hàng Mở L/C = Opening Bank = Issuing Bank (Ngân hàng của người NK)
Ngân hàng Thông báo L/C = Advising Bank = Notifying Bank (Ngân hàng của người XK)
Người thụ hưởng = Beneficiary (Người XK)

Quy trình: Người NK chuẩn bị hồ sơ và ký quỹ với ngân hàng để yêu cầu mở L/C -> Ngân hàng của người NK phát hành L/C và gửi thông báo cho ngân hàng của người XK -> Người XK giao hàng và lập bộ chứng từ theo yêu cầu của L/C -> Ngân hàng của người XK kiểm tra chứng từ và gửi cho ngân hàng của người NK -> Ngân hàng của người NK kiểm tra chứng từ và thanh toán cho người XK -> Người NK nhận bộ chứng từ từ ngân hàng của mình để đi lấy hàng.

Kịch bản thanh toán:

Kịch bản 1: Người NK trả đủ tiền cho ngân hàng

Kịch bản 2: Người NK chưa đủ tiền trả. Ngân hàng viết “Shipping Guarantee” = “Bảo lãnh nhận hàng”

Kịch bản 3: Người NK bỏ hàng. Ngân hàng rủi ro! Nhưng vẫn hời!

Kịch bản 4: Người NK lừa đảo. Ngân hàng lãnh đủ!

Ưu nhược, điểm của L/C

Ưu điểm:

An toàn cho người XK: Người XK chỉ giao hàng sau khi ngân hàng của người NK cam kết thanh toán.

An toàn cho người NK: Người NK chỉ phải thanh toán khi nhận được bộ chứng từ hợp lệ, đảm bảo hàng đã được giao đúng như cam kết.

Tăng uy tín cho cả hai bên khi có sự tham gia của ngân hàng.

Nhược điểm:

Phí ngân hàng cao: Cả hai bên đều phải chịu phí mở và thông báo L/C.
Thủ tục phức tạp: Yêu cầu nhiều chứng từ và thời gian kiểm tra lâu.
Thời gian thanh toán kéo dài: Ngân hàng cần thời gian kiểm tra chứng từ trước khi thực hiện thanh toán.

Hoàn cảnh áp dụng:

Giao dịch có giá trị lớn, giữa các đối tác chưa tin cậy lẫn nhau.
Khi có yêu cầu về tính pháp lý và an toàn cao trong thanh toán.

Nhờ Thu Chứng Từ (Documentary Collection)

Nhờ thu chứng từ là phương thức mà ngân hàng của người XK đóng vai trò trung gian nhận bộ chứng từ từ người XK và chỉ giao cho người NK khi người NK đã thanh toán (D/P) hoặc cam kết trả tiền (D/A).

Quy trình:

Người XK gửi hàng và lập bộ chứng từ gửi ngân hàng của mình -> Ngân hàng của người XK gửi bộ chứng từ đến ngân hàng của người NK -> Người NK thanh toán (D/P) hoặc ký nhận nợ (D/A) để nhận chứng từ -> Ngân hàng của người NK giao chứng từ cho người NK để lấy hàng.

Ưu nhược, điểm

Ưu điểm:

Phí ngân hàng thấp: So với L/C, nhờ thu chứng từ có chi phí thấp hơn.
Thủ tục đơn giản: Không phức tạp như L/C, thời gian xử lý nhanh.

Nhược điểm:

Rủi ro cho người XK: Người XK phải giao hàng trước khi nhận tiền, dễ bị người NK từ chối thanh toán hoặc kéo dài thời gian thanh toán.

Rủi ro cho người NK: Người NK có thể nhận hàng không đúng chất lượng hoặc không đủ số lượng.

Trao Chứng Từ Trả Tiền Ngay (CAD – Cash Against Documents)

Phương thức CAD yêu cầu người NK phải thanh toán trước khi nhận chứng từ để lấy hàng. Đây là phương thức thanh toán khá an toàn và thường được áp dụng trong các giao dịch có giá trị lớn.

Quy trình:

Có 3 loại:

Loại 1 CAD 1: Chuẩn quy trình ngân hàng

Người NK ký quỹ 100% tại ngân hàng của người XK -> Ngân hàng của người XK thông báo việc đã nhận ký quỹ cho người XK -> Người XK giao hàng và chuẩn bị bộ chứng từ -> Ngân hàng của người XK giải ngân tiền cho người XK sau khi nhận chứng từ hợp lệ

Loại 2 CAD 2: Dùng ở Rep Office

Người XK giao hàng lên tàu -> Người XK chuẩn bị bộ chứng từ giao cho văn phòng đại diện -> Văn phòng đại diện giao chứng từ về cho người NK -> Người NK trả tiền sau khi nhận được chứng từ.

Loại 3 CAD 3: Tương tự quy trình của chuyển tiền T/T

Ưu nhược, điểm của chuyển tiền TT

Ưu điểm:

An toàn cho người XK, đảm bảo nhận đủ tiền trước khi giao hàng.
An toàn cho người NK khi ngân hàng tham gia vào quy trình.

Nhược điểm:

Phí giao dịch cao, phù hợp với các giao dịch lớn và cần sự tin tưởng cao giữa các bên.

Công Cụ Thanh Toán PayPal

PayPal là phương thức thanh toán trực tuyến quốc tế, thường được sử dụng cho các giao dịch nhỏ hoặc thương mại điện tử. Người mua và người bán có thể thực hiện giao dịch một cách nhanh chóng thông qua tài khoản PayPal liên kết với thẻ tín dụng hoặc tài khoản ngân hàng.

Quy trình:

Đăng ký tài khoản PayPal và kết nối với thẻ ngân hàng hoặc thẻ tín dụng.

Gửi hoặc yêu cầu thanh toán qua email.

Tiền được chuyển trực tiếp vào tài khoản PayPal và có thể rút về tài khoản ngân hàng.

Ưu nhược, điểm

Ưu điểm:

Nhanh chóng, thuận tiện cho các giao dịch nhỏ lẻ.
Phổ biến: Được chấp nhận rộng rãi trên toàn thế giới, đặc biệt trong thương mại điện tử.

Nhược điểm:

Phí dịch vụ cao hơn các phương thức truyền thống.
Rủi ro cho người bán nếu không có sự bảo vệ đầy đủ từ PayPal trong một số trường hợp tranh chấp.

Cổng thanh toán đảm bảo Trade Assurance (TA) của Alibaba.com

Cổng thanh toán đảm bảo Trade Assurance (TA) là một hệ thống thương mại xuyên biên giới chuyên nghiệp của tập đoàn Alibaba, có nhiệm vụ cung cấp các dịch vụ thương mại an toàn và hiệu quả cho người XK và NK trên toàn cầu.

Trade Assurance tích hợp sẵn trong nền tảng giao dịch Alibaba, đơn giản hơn so với các phương thức như L/C (yêu cầu giấy tờ phức tạp) và T/T (thường cần sự tin cậy giữa hai bên).
Trade Assurance bảo hộ tất cả thanh toán trong quá trình đặt đơn hàng, lên tới 30 ngày sau khi người NK nhận được hàng. Ngoài ra bảo hộ trong trường hợp sản phẩm không đúng với mô tả trong hợp đồng.
Đơn hàng sẽ được vận chuyển đúng hạn trên hợp đồng. Người NK có thể theo dõi đơn hàng trực tiếp và yêu cầu hoàn tiền nếu hàng hóa không đáp ứng yêu cầu.

>> Đọc thêm về Trade Assurance trên Alibaba.com

Như vậy, bài viết trên đây, Innovative Hub đã chia sẻ đến bạn đọc những phương thức thanh toán quốc tế phổ biến nhất. Mỗi phương thức thanh toán quốc tế đều có những ưu và nhược điểm riêng, và tùy thuộc vào quan hệ giữa người XK và NK cũng như giá trị và tính chất của giao dịch để lựa chọn phương thức phù hợp nhất.