Thực phẩm & đồ uống (F&b) là một danh mục kinh doanh tập hợp toàn cầu phức tạp của các ngành công nghiệp đa dạng liên quan đến sản xuất, nông nghiệp, chế biến thực phẩm và thậm chí cả dịch vụ ăn uống và khách sạn.

Tại Việt Nam ngành F&B có nhiều tiềm năng và phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần phải đối mặt với nhiều thách thức để có thể phát triển bền vững và thành công. Để đạt được điều này, các doanh nghiệp cần phải đầu tư vào nghiên cứu thị trường, đưa ra các chiến lược phù hợp và đào tạo nhân lực chất lượng để đáp ứng được nhu cầu của thị trường. 

Cùng Innovative Hub tìm hiểu thêm những nghiên cứu thị trường ngành F&B tại Việt Nam qua bài viết sau. 

Việt Nam thị trường bán lẻ F&B

Thị trường bán lẻ Việt Nam Các kênh thương mại truyền thống, chẳng hạn như các cửa hàng nhỏ do các gia đình sở hữu và/hoặc do cá nhân điều hành, và các chợ bên lề đường, vẫn chiếm ưu thế trong lĩnh vực bán lẻ thực phẩm với hơn 75% giao dịch tạp hóa. Tuy nhiên, động lực này cũng đang thay đổi nhanh chóng. Hai thương hiệu bán lẻ siêu thị lớn nhất Việt Nam xây mới hơn 100 cửa hàng tiện ích chỉ trong tháng 4 năm 2022 và có kế hoạch xây dựng từ năm đến mười siêu thị lớn hàng năm cho đến năm 2028.

Sự tăng trưởng nhanh chóng trong lĩnh vực bán lẻ hiện đại mang đến cơ hội cho các nhà xuất khẩu New Zealand. Chi tiêu bán lẻ trong thương mại điện tử cũng đang tăng nhanh, được thúc đẩy bởi việc sử dụng rộng rãi điện thoại thông minh và mức độ thâm nhập băng thông rộng cao.

Lựa chọn sản phẩm F&B của người tiêu dùng

Các thuộc tính sản phẩm ảnh hưởng đến người tiêu dùng Việt Nam có xu hướng là chất lượng, đặc biệt với các sản phẩm được coi là đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm cao hoặc có lợi cho sức khỏe và sắc đẹp, và các sản phẩm được làm từ nguyên liệu tươi, tự nhiên và/hoặc hữu cơ. Trong tầng lớp trung lưu của Việt Nam, những yếu tố này thường được xếp trên các yếu tố khác như giá cả.

Người tiêu dùng đang có nhiều lựa chọn khi mua sắm trong ngành F&B tại Việt Nam. Dưới đây là một số yếu tố quan trọng mà người tiêu dùng thường xem xét khi lựa chọn sản phẩm F&B:

Chất lượng sản phẩm: Chất lượng sản phẩm là yếu tố quan trọng nhất đối với người tiêu dùng. Họ mong muốn mua các sản phẩm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và có hương vị ngon, đảm bảo chất lượng.

Giá cả: Giá cả của sản phẩm F&B cũng là một yếu tố quan trọng khi người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm. Họ sẽ so sánh giá cả của các sản phẩm khác nhau để đưa ra quyết định mua hàng.

Thương hiệu: Thương hiệu là yếu tố quan trọng khi người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm. Các thương hiệu nổi tiếng thường được đánh giá cao hơn bởi chất lượng sản phẩm và uy tín của công ty.

Đa dạng sản phẩm: Người tiêu dùng thường muốn có nhiều lựa chọn sản phẩm khác nhau để đáp ứng nhu cầu của mình. Các sản phẩm đa dạng cung cấp nhiều lựa chọn cho người tiêu dùng và giúp họ dễ dàng chọn sản phẩm phù hợp.

Thành phần dinh dưỡng: Với xu hướng chăm sóc sức khỏe, người tiêu dùng ngày càng chú trọng đến thành phần dinh dưỡng của sản phẩm F&B. Họ mong muốn mua các sản phẩm giàu dinh dưỡng và có lợi cho sức khỏe.

Trải nghiệm mua sắm: Người tiêu dùng cũng đánh giá cao trải nghiệm mua sắm của mình, bao gồm cả phong cách thiết kế của cửa hàng, dịch vụ khách hàng và trải nghiệm ẩm thực.

Hành vi, nhu cầu mua sắm F&B của khách hàng

Kênh truyền thống

Covid không chỉ thay đổi hành vi mua sắm của khách hàng mà còn tạo nên những thay đổi trong cách mua sắm của và tiêu dùng cho khách hàng. Theo khảo sát, 45% số người được hỏi có hành vi dự trữ thực phẩm tại nhà nhiều hơn. Các kênh mua sắm truyền thống cũng bị ảnh hưởng bởi 50% người dân hạn chế tần suất mua sắm tại các siêu thị, cửa hàng tạp hóa hay chợ,.. điều này đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến doanh số bán lẻ và doanh số hàng tiêu dùng.

Theo báo cáo của Brands Việt Nam, chỉ tiêu cho ăn uống và các hoạt động tiêu dùng liên quan khác có bị cắt giảm mạnh trong giai đoạn dịch bệnh. Việc tiêu thụ hàng tiêu dùng nhanh tại nhà duy trì và tăng trưởng mạnh hơn so với các hoạt động ăn uống bên ngoài. Các sản phẩm có lượng tiêu thụ ổn định bao gồm: Chất tẩy rửa gia dụng, nước rửa tay, khăn giấy ướt, kem dưỡng da tay,… các thực phẩm lành mạnh như trái cây, nước ép trái cây, rau củ quả,.. nhằm tăng khả năng miễn dịch có chiều hướng tăng trong khoảng thời gian dịch bệnh. Ngoài ra, các mặt hàng dự trữ như mì gói, đồ hộp, xúc xích,… cũng được người tiêu dùng quan tâm ở những khu vực có nhiễm bệnh hay cách ly.

Các kênh bán lẻ được ưu tiên hơn trong khoảng thời gian dịch bệnh chủ yếu là cửa hàng tạp hóa, siêu thị mini hay cửa hàng tiện lợi. Theo QandMe, số cửa hàng tiện lợi có mức tăng đạt 60% từ 2495 cửa hàng lên 5228 cửa hàng, trung tâm thương mại tăng 11% từ 96-107 trung tâm, cửa hàng nhỏ tăng 163- 170 cửa hàng, drugstore (thuốc, mỹ phẩm…) tăng 30% từ 340-679 cửa hàng, siêu thị điện máy tăng 11% với 3.141 cửa hàng. Trong khi đó số siêu thị đã giảm khoảng 20% từ 336 siêu thị xuống còn 330 siêu thị. 

Kênh trực tuyến 

Đại dịch Covid-19 như một “cú hích” thúc đẩy các doanh nghiệp, nhà bán chuyển đổi mô hình kinh doanh, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số mạnh mẽ để phù hợp với xu hướng. Chuyển đổi số giúp các doanh nghiệp trụ vững trong bối cảnh kinh tế tạm ngưng hoạt động mà còn là tiền đề để doanh nghiệp phát triển quy mô kinh doanh sáng các thị trường mới tiềm năng hơn. Theo thống kê của Vietnam Report cho thấy Top 3 chiến lược của doanh nghiệp để chuẩn bị đưa chuyển đổi số vào hoạt động sản xuất kinh doanh là: Số hóa hoạt động quản trị doanh nghiệp (65%); Phát triển các kênh phân phối, tiếp thị, bán hàng qua công nghệ (58.3%); Chi cho đổi mới và ứng dụng công nghệ (56.7%). 

Để khắc phục các hậu quả kéo nền kinh tế phát triển ảm đạm như hiện tại, các doanh nghiệp đang tập trung theo đuổi các mục tiêu: Chống dịch hiệu quả và đảm bảo sản xuất kinh doanh. Vừa phải nỗ lực đánh giá những tác động của dịch bệnh vừa phải tìm ra phương pháp ứng phó tối ưu. Trong các phương án tập trung khôi phục nền kinh tế, các doanh nghiệp đã tiến hành chuyển sang các dịch vụ, sản phẩm và kênh số hóa. Nghiên cứu khảo sát các doanh nghiệp B2B cho thấy, hoạt động kinh doanh từ xa mang lại hiệu quả cao hơn so với các mô hình cũ. Một số kênh kỹ thuật số được áp dụng là: Bán hàng và dịch vụ kỹ thuật số theo quy mô, Thương mại điện tử và Hiệu quả tiếp thị ứng dụng kỹ thuật số. 

Trưởng phòng Consumer Insight Nielsen Việt Nam, ông Mohit Agrawal nhận định: “Người Việt Nam hiện đang dành nhiều thời gian cho các hoạt động trên mạng và chuyển sang hình thức mua sắm trực tuyến ngày càng nhiều hơn. Điều này sẽ tạo cơ hội cho các Marketer trong việc xây dựng các chiến lược phù hợp và đầu tư nhiều hơn vào kênh online”. Theo khảo sát của Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam cho thấy mức độ tăng trưởng trung bình của các doanh nghiệp thương mại điện tử trong giai đoạn cao điểm của đại dịch (tháng 2 – tháng 4.2020) là 14% so với cùng kỳ năm 2019. Còn Báo cáo Thương mại điện tử các nước Đông Nam Á năm 2019 của Google, Temasek và Bain & Company dự đoán tốc độ tăng trưởng trung bình cho cả giai đoạn 2015 – 2025 của thương mại điện tử Việt Nam là 29%. Khi đó, quy mô thương mại điện tử của Việt Nam sẽ vươn tới ngưỡng 43 tỷ USD và đứng vị trí thứ 3 trong khối ASEAN. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), khoa học máy tính (machine learning), Internet vạn vật (IoT) vào thương mại điện tử đã cho phép tự động hóa mọi quá trình làm việc, tăng năng suất, sử dụng không gian hiệu quả hơn, giảm tương tác vật lý của con người. 

Một số công ty công nghệ và dịch vụ trong lĩnh vực F&B nổi bật và đang tăng trưởng nhanh chóng hiện nay như: 

–  Ví điện tử: Zalo Pay, Momo Wallet, VietPay, AirPay, Moca Wallet, Samsung Pay,.. 

–  Giao hàng tận nơi: Gojek (Nền tảng là Go-Viet), GrabFood, Now,…

 – Ngoài ra còn có dịch vụ giao thực phẩm tươi, Đặt bàn, Tìm nguồn hàng, Chia sẻ công thức nấu ăn,… và rất nhiều các dịch vụ online khác trong lĩnh vực F&B phát triển mạnh mẽ để phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân. 

TÌM HIỂU THÊM: 5 SẢN PHẨM F&B CỦA VIỆT NAM ĐANG HOT TRÊN THẾ GIỚI