Ngành công nghiệp thủy sản của Việt Nam đã có sự phát triển đáng kể trong những năm gần đây và trở thành một trong những lĩnh vực xuất khẩu hàng đầu. Với đường bờ biển dài và tài nguyên thiên nhiên phong phú, Việt Nam đã xây dựng được danh tiếng về chất lượng cao và đa dạng của sản phẩm thủy sản. 

Tổng quan tình hình xuất khẩu thủy sản đầu năm 2023

Theo kinh tế trung ương, trong nửa đầu năm 2023, Ngành xuất khẩu thủy sản liên tục ghi nhận những sụt giảm so với cùng kỳ năm trước. Theo báo cáo của GSO (Tổng cục thống kê), ngay từ những thời điểm đầu năm (01/2023), kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt khoảng 70% so với tổng lượng xuất khẩu cùng ký năm trước. Đến 09/2023, mặc dù trị giá xuất khẩu đã tăng gần 10% so với 08/2023, đây vẫn là tháng thứ 10 liên tiếp ghi nhận sụt giảm giá trị xuất khẩu so với cùng kỳ năm ngoái. Tổng giá trị xuất khẩu lũy kế của thủy sản Việt Nam tính đến tháng 09/2023 đạt 6.64 tỷ USD, giảm 21,7% so với 9 tháng đầu năm 2022.

Sụt giảm trong giá trị xuất khẩu thủy sản tại các thị trường lớn

Sự sụt giảm này diễn ra ở một số thị trường xuất khẩu thủy sản lớn ở Việt Nam. 9/10 thị trường xuất khẩu thủy sản lớn ghi nhận tỷ trọng sụt giảm ở mức 2 chữ số. Đặc biệt là Mỹ, thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Do các tác động của lạm phát và đồng USD mất giá, giá trị xuất khẩu thủy sản qua Mỹ giảm 37,2% trong 8 tháng đầu năm 2023 (so với cùng kỳ 2022), ảnh hưởng rất lớn đến kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong cùng năm. 

Với Nhật Bản và Trung Quốc (thị trường lớn thứ 2 & 3), tình hình này cũng không mấy khả quan khi chứng kiến sự sụt giảm khoảng 13,4% và 17,7% so với cùng kỳ năm trước. Cả 2 thị trường này đều chứng kiến sự sụt giảm mạnh trong 8 tháng đầu năm, trước khi trở lại tăng vào đầu quý 4/2023.

Khó khăn về giá xuất khẩu thủy sản thế giới

Bên cạnh sự sụt giảm xuất khẩu ở các thị trường lớn, ngành xuất khẩu thủy sản Việt Nam còn chịu ảnh hưởng bởi giá xuất khẩu thủy sản của thế giới. Ngày từ đầu năm 2023, giá nhập khẩu thủy sản trung bình của Mỹ đã giảm khoảng 10% so với cùng kỳ 2022. Một trong những mặt hàng ảnh hưởng nặng nề nhất là tôm, khi Ấn Độ và Ecuador nuôi trồng ồ ạt khiến cho nguồn cung tăng mạnh, làm mất cân bằng cung cầu gây ảnh hưởng về giá. Do đó, các doanh nghiệp bên cạnh các áp lực về giá, còn gặp thách thức trong việc bảo vệ thị phần, song song với việc phát triển và mở rộng thị trường.

Tín hiệu đáng mừng trong tình hình xuất khẩu thủy sản cuối năm 2023

Mặc dù chứng kiến sự sụt giảm liên tục trong kim ngạch xuất khẩu thủy sản trong 8 tháng đầu năm 2023, đà giảm liên tục chậm lại cho thấy những dấu hiệu phục hồi đáng mừng trong quý cuối cùng của năm 2023. 

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), so với cùng kỳ năm trước, trong tháng 11/2023, chỉ trừ nhuyễn thể có vỏ, giá của các sản phẩm chính tăng cao hơn, các mặt hàng như tôm tăng 4%, cá ngừ tăng 26%, cá tra tăng 12%, mực và bạch tuộc tăng 3%, và cá biển khác tăng 4%… Kết thúc tháng 11/2023, ước tính kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 8,27 tỷ USD, giảm 19% so với cùng kỳ năm trước. Riêng trong tháng 11/2023, xuất khẩu thủy sản tăng 6% so với tháng 11/2022, đạt gần 840 triệu USD.

Cũng theo VASEP, đến cuối tháng 10/2023, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang ba thị trường lớn nhất bao gồm Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản đã vượt qua mốc 1 tỷ USD. Trong số đó, Mỹ vẫn đứng đầu với khoảng 1,3 tỷ USD, giảm 32% so với cùng kỳ năm 2022. Thị trường Trung Quốc đã mang về cho ngành thủy sản Việt Nam khoảng 1,3 tỷ USD trong ba quý đầu năm, giảm 15%. Trong khi đó, Nhật Bản nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam với giá trị gần 1,2 tỷ USD, giảm 14% so với cùng kỳ năm trước.

Đà giảm chững lại, cùng với việc giá trị xuất khẩu trong tháng tăng so với cùng kỳ năm trước là những tín hiệu tích cực cho thấy thị trường xuất khẩu thủy sản đang quay trở lại, tạo cơ hội cho những doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản tiếp tục phát triển và mở rộng thị trường kinh doanh của mình. 

Các mặt hàng thủy sản xuất khẩu chủ chốt

Tôm

Theo thông tin từ VASEP, kim ngạch xuất khẩu tôm tính đến cuối tháng 11/2023 ước đạt 3,15 tỷ USD, giảm 22% so với cùng kỳ năm trước. Xuất khẩu tôm cũng đang chịu ảnh hưởng của sự cạnh tranh về giá do dư thừa nguồn cung tôm trên toàn cầu, dẫn đến giá bán giảm. Xuất khẩu tôm sang hầu hết các thị trường chính đều giảm so với cùng kỳ, trừ một số thị trường nhỏ như Hongkong và Thụy Sỹ tăng 5%, và Đài Loan tăng 19%.

Trung Quốc có khả năng tiếp tục nhập khẩu tôm mạnh mẽ trong quý cuối năm 2023 để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cao điểm trong tháng 12, tháng 1 và tháng 2. Tuy nhiên, tại Hoa Kỳ, nhu cầu tiêu dùng sẽ được đáp ứng chủ yếu bằng hàng nhập khẩu từ các quốc gia của Mỹ Latinh do chi phí vận chuyển thấp hơn.

Lạm phát đang giảm ở các nước lớn ở châu Âu. Tuy nhiên, các nhà kinh doanh không có ý định bắt đầu mua sắm cho mùa Giáng sinh do nhu cầu về các loại hải sản giáp xác, bao gồm cả tôm, vẫn còn yếu.

Nhu cầu tôm tại Đông Nam Á và Viễn Đông dự kiến sẽ cải thiện vào cuối năm do các dịp lễ như Giáng sinh, Tết Nguyên đán và Tết diễn ra từ tháng 12 đến tháng 2. Giá cả trong giai đoạn này sẽ tăng do tổng sản lượng thấp trong mùa này.

Theo VASEP, Mỹ vẫn tiếp tục là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam, chiếm tỷ trọng 21% trong tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Việt Nam. Trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 10 năm nay, xuất khẩu tôm sang Mỹ đã ghi nhận mức tăng trưởng 2 con số liên tục.

Lũy kế xuất khẩu tôm sang Mỹ trong 10 tháng đầu năm vẫn giảm 20% so với cùng kỳ, đạt 589 triệu USD. Sự giảm này chủ yếu do mức sụt giảm mạnh trong các tháng đầu năm. Tuy nhiên, có tin vui là xuất khẩu tôm sang Mỹ đã có dấu hiệu phục hồi và tăng trưởng trong những tháng gần đây.

Cá tra

Theo VASEP, đến cuối tháng 11 năm nay, kim ngạch xuất khẩu cá tra đã đạt gần 1,7 tỷ USD, vẫn giảm 26% so với cùng kỳ năm trước. Giá trung bình xuất khẩu cũng đã giảm tại các thị trường chính, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc, dẫn đến giá trị xuất khẩu cá tra thấp hơn so với năm 2022. Tuy nhiên, có những tín hiệu tích cực trong xuất khẩu cá tra tại một số thị trường như Trung Quốc, Mexico, Canada, Brazil, Anh… Ngoài sản phẩm chính là cá tra phile, các sản phẩm phụ như bong bóng cá tra khô, chả cá tra đang thu hút sự quan tâm từ nhiều thị trường như Mỹ, Trung Quốc, Malaysia và Singapore.

Trong tháng 10, Trung Quốc tiếp tục là thị trường hàng đầu nhập khẩu cá tra của Việt Nam và đã ghi nhận mức tăng trưởng tích cực. Giá trị xuất khẩu cá tra đạt khoảng 56 triệu USD, tương đương với tháng trước đó và tăng 15% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, tính đến hết tháng 10, xuất khẩu cá tra sang thị trường này vẫn giảm 23%, đạt hơn 490 triệu USD.

Cá ngừ

Theo VASEP, Kim ngạch xuất khẩu cá ngừ trong 11 tháng đầu năm đạt khoảng 774 triệu USD, giảm 18% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, so với các mặt hàng khác, cá ngừ cho thấy tín hiệu tích cực hơn. Mặc dù xuất khẩu sang Mỹ giảm 35%, nhưng nhiều thị trường như EU, Thái Lan, Israel, Mexico, Nga, Hàn Quốc, Philippines và Nhật Bản đang có xu hướng tăng nhập khẩu cá ngừ từ Việt Nam. Các sản phẩm gồm lon cá ngừ hấp và cá ngừ đóng hộp đang có nhu cầu tốt hơn so với cá ngừ đông lạnh phile, cắt khúc và các loại khác.

Trong tháng 10, xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ và Canada đã ghi nhận sự tăng trưởng sau nhiều tháng sụt giảm, với mức tăng 6% so với cùng kỳ. Trong khi đó, xuất khẩu cá ngừ sang EU tiếp tục ghi nhận sự sụt giảm trong tháng 10. Giá trị xuất khẩu cá ngừ sang thị trường EU trong tháng này chỉ đạt hơn 15 triệu USD, giảm 19% so với cùng kỳ. Tính tổng lũy kế trong 10 tháng đầu năm, xuất khẩu cá ngừ sang EU vẫn tăng 1%, đạt hơn 143 triệu USD.

Giải pháp xuất khẩu thủy hải sản ra quốc tế trên kênh thương mại điện tử  Alibaba.com

Sự bùng nổ của thương mại điện tử xuyên biên giới đã và đang mở ra cánh cửa rộng cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp B2B. Những nền tảng này giúp cho các doanh nghiệp Việt có thể tiếp cận với các thị trường mới, tìm kiếm trước những khách hàng trước khi bắt đầu tiếp cận vào thị trường.

Với các nền tảng hỗ trợ thương mại điện tử xuyên biên giới như Alibaba.com, doanh nghiệp có thể tìm kiếm các đối tác phân phối nước ngoài, hỗ trợ xuất khẩu thông qua các đối tác địa phương. Đây cũng là một phương pháp thâm nhập thị trường bằng sản phẩm, thử nghiệm thị trường trước khi tiến hành thực hiện các chiến dịch thâm nhập thị trường lớn.

Doanh nghiệp cũng có thể bắt đầu tìm kiếm thị trường mới thông qua các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới như Alibaba.com. Các giải pháp thương mại điện tử này sẽ giúp doanh nghiệp mở rộng khả năng kinh doanh của mình ra các thị trường bên ngoài Việt Nam mà không tốn quá nhiều chi phí.

»Tham khảo thêm: Giải pháp xuất khẩu quốc tế qua thương mại điện tử xuyên biên giới Alibaba.

Kết luận

Ngành thủy sản Việt Nam đã và đang đóng góp quan trọng vào xuất khẩu và phát triển kinh tế đất nước. Với tăng trưởng xuất khẩu đáng kể và mở rộng thị trường xuất khẩu, ngành thủy sản Việt Nam đã chứng tỏ sự tiến bộ và tiềm năng. Với những cơ hội rộng mở, doanh nghiệp Việt có thể tận dụng những nguồn lực sẵn có, ví dụ như các kênh thương mại điện tử Alibaba, để mở rộng mô hình kinh doanh tới các thị trường lớn và tiềm năng hơn.